Tweedaagse naar

Insel Hombroich

en

Recklinghausen

16-17 april 2016

De musea

Insel Hombroich

Het Museum Insel Hombroich in Holzheim bij Neuss is een nieuw soort museum in de open lucht met als motto „kunst parallel aan de natuur" (Duits: „Kunst parallel zur Natur“). Het museum bestaat uit meerdere delen. Op de eerste plaats een parkachtig landschap (Beeldenpark) met her en der verspreide tentoonstellingsgebouwen waar moderne en hedendaagse kunst wordt tentoongesteld.

Het museum werd opgericht door de makelaar en kunstverzamelaar Karl-Heinrich Müller uit Düsseldorf. Hij richtte, toen hij een geschikte locatie had gevonden, een stichting op met de naam Stiftung Insel Hombroich, met als doel zijn kunstverzameling in verschillende paviljoens in dialoog met de omliggende natuur te presenteren. Het perceel dat hij in 1982 als toekomstige locatie voor zijn plannen uitkoos was een villa omgeven door een verwaarloosd park aan de oever van het riviertje de Erft bij Neuss. Het motto voor zijn stichting had Müller ontleend aan een tekst van Paul Cézanne, die ook zijn kunst in relatie tot de natuur wilde zetten.

In samenwerking met verschillende kunstenaars werd begonnen met de realisatie van het project. De beeldhouwer Erwin Heerich uit Düsseldorf ontwierp een aantal van de toekomstige tentoonstellingpaviljoens. In de eerste periode ontstonden de Orangerie, het Graubner-paviljoen en de Hohe Galerie.

In 1984 kocht Müller er een groter stuk grond bij. De landschapsarchitect Bernhard Korte richtte het areaal in met verschillende landschapstypes, zoals Engelse tuinen, natte biotopen en terrassen. In deze omgeving werden nog enkele tentoonstellingsgebouwen geplaatst die werden bedacht door Heerich en bouwtechnisch uitgewerkt door de Düsseldorfse architect H. Hermann Müller. Er werden de volgende gebouwen gerealiseerd: een Labyrinth, een koffiehuis, het Tadeusz-Paviljoen, de Slak (Duits: die Schnecke), het twaalfkamergebouw en de kassiersloge.

Zo ontstonden de gebouwen waar Müller zijn verzameling kon onderbrengen.

De kunstwerken, die hij verzameld had, waren bijvoorbeeld van Arp, Calder, Cézanne, Chillida, Corinth, Fautrier, Klein, Matisse, Picabia, Rembrandt, Schwitters, en ook beelden van de Khmer en antieke kunst uit China. De Düsseldorfse kunstschilder Gotthard Graubner adviseerde Müller niet alleen bij de opbouw van zijn collectie maar ontwikkelde ook een bijzonder tentoonstellingsconcept.

In tegenstelling tot wat elders gebruikelijk is worden werken uit verschillende stijlperiodes en culturen zonder verdere uitleg met elkaar geconfronteerd. Zo kan de bezoeker op intuïtieve manier de kunst op zich in laten werken, zonder alsmaar afgeleid te worden door kunstenaarsnamen, titels en jaartallen.

In de collectie Museum Insel Hombroich zijn ook enkele werken van Gerrit Rietveld opgenomen.

Op het terrein werden verschillende ateliers ingericht waar kunstenaars kunnen werken (Anatol Herzfeld, Erwin Heerich en Gotthard Graubner).

De Langen Foundation

De Langen Foundation is een stichting die de kunstverzameling van het Duitse echtpaar Viktor en Marianne Langen beheert. De Langens bouwden een vermogen uit in de naoorlogse Duitse vastgoedsector en belegden dit in kunstwerken.

In het begin van de jaren 90 waren er op een NAVO-raketbasis dichtbij Insel Hombroich nog kruisraketten gestationeerd. In 1994 kocht Müller het terrein aan en liet de bestaande gebouwen verbouwen tot ruimtes voor kunst en cultuur. De spoordijk van het vroegere militaire complex bleef in een bocht door de tuin van dit museum lopen. De ontwerpen voor de toekomstige gebouwen en beelden werden in 1996 op de zesde biënnale voor architectuur in Venetië aan het publiek voorgesteld.

In 2004 dan ontwierp en bouwde architect Tadao Ando op de vroegere raketbasis een volledig nieuw museum voor de Stichting Marianne Langen. De daarin ondergebrachte kunstcollectie, een legaat van de toen 90-jarige mevrouw Marianne Langen, bevat historische Japanse kunst (met schilderingen en kalligrafie op zijde en papier van de 12e tot de 18e eeuw) en kunstwerken uit de 20e-eeuwse Europese kunst, waaronder de Der Blaue Reiter-figuur van Wassili Kandinski, de Russische constructivist Vladimir Tatlin, de beeldhouwer Constantin Brancusi, Alexander Calder, op-art en popart, minimal art en arte povera.

Eind 2007 verkochten de erfgenamen van verzamelaar Langen belangrijke werken van Mark Rothko en Francis Bacon. Dit laatste werk ging over naar de private collectie van de kunstenaar Damien Hirst.

De site is een schrijn van glas en glad beton. Het is een experimenteerruimte voor kunstenaars en wetenschapers op zoek naar een ander gebruik van ruimte en natuur. Studenten architectuur uit heel Europa komen hier ideeën opdoen. De site wordt geroemd als één van de topplekken van nieuwe spiritualiteit. Op de terreinen bevindt zich ook een nieuw soort kloostertuin. Het gastenhuis heet niet toevallig ‘Kloster’. Het paviljoen van de Portugese architect Alvaro Siza was bestemd voor religieuze ontmoetingen. Ook hier speelt de omgeving een rol. Het is het prototype van een huis waar je in de natuur woont, niet met de natuur ‘daarbuiten’.

Recklinghausen

Het Ikonen museum in Recklinghausen werd opgericht in 1953. De officiële opening vond plaats op 21 juli 1956.

In januari en februari 1955 vond in de Kunsthalle Recklinghausen een tentoonstelling plaats met als titel:'Iconen van belangrijke privécollecties en kloosters'. Deze tentoonstelling kreeg veel belangstelling. Voordien waren slechts twee dergelijke tentoonstellingen doorgegaan in Duitsland: in 1954 in München en in 1952 in Hannover. De idee was toen ontstaan om in Recklinghausen permanent een iconenmuseum te maken. Vrij snel kon de directeur van de Kunsthalle van Recklinghausen 73 iconen uit de collectie van Henry Wendt en Martin Winkler aankopen. Zo werd de basis gelegd voor de uitbouw van het museum.

Kalenderikonen

Het museum is gevestigd aan het kerkplein tegenover de Peterkerk. Het gebouw heeft een lange geschiedenis en had verschillende bestemmingen: vakwerkhuis, school, museum, partijgebouw en uitgeverij. Sins 1983 is het beschermd als monument. Het werd gerenoveerd in 2011 en heropend in juni 2012.

De collectie van Icon Museum Recklinghausen is de grootste in het westelijk halfrond. Meer dan 1.000 iconen, borduurwerken, miniaturen en hout- en metaalwerk zijn er te zien. De landen van herkomst zijn: Rusland, Griekenland, Ethiopië en de Balkan. Ook de Koptische collectie is het vermelden waard. Deze documenteert de overgang van de heidense late oudheid tot het vroege christendom. Ze geeft een beeld van de diversiteit van kunst in Egypte, te beginnen in de eerste eeuw tot de vroege middeleeuwen.

Praktische inlichtingen

Zaterdag 16 april 2016
8u30	Vertrek vanop de Carpool park and ride parking langs de buitenring van Gent (R4) aan de afrit Merelbeke Lemberge. Je neemt de afrit. Je houdt links op de afrit. Het is een zeer korte afrit met verkeerslichten op het einde. De baan oversteken en de parking oprijden. Mocht uw Gps deze afrit niet kennen dan kan je ook Heidestraat ingeven of Guldensporenlaan in Merelbeke. Zo kom je zeker ook bij de parking. We rijden over Brussel-Leuven-Genk-Roermond-Mönchengladbach. Zo kunnen we nog enkele medereizigers oppikken in Rotselaar De groep Belsele-Sint-Niklaas vertrekt van op de parking in Merelbeke.
11u15	Aankomst in InselHombroich Minkel 2  41472 Neuss Tel.: 00/49/2182/887-4000 We starten onmiddellijk met het bezoek aan het museum. Tijdens ons bezoek nemen we ruim de tijd om te genieten van de originele lunchformule. Na de lunch zetten we ons bezoek verder. In de loop van de namiddag kunnen we altijd nog eens terugkeren naar de cafetaria voor een kop koffie of thee. Op het einde van de namiddag bezoeken we de Langen Foundation. Deze ligt op ongeveer 1 km wandelafstand van Insel Hombroich. Velen zullen dit te voet doen. Wie te vermoeid is of deze afstand niet meer aankan zal met de bus naar de stichting gebracht worden.
16u30	Vertrek met de bus naar de Langen Foundation Raketenstation Hombroich 1 41472 Neuss Tel: 00/49/2182/5701-15 Enkel voor diegenen die de verplaatsing niet te voet wensen te doen!
18u15	Vertrek naar Mercure Hotel Düsseldorf Kaarst Königsberger Str. 20 41564 Kaarst Tel.: 00/49/2131/969 424 http://www.mercure.com/nl/hotel-A003-mercure-hotel-duesseldorf-kaarst/index.shtml We hebben met enkele bestuursleden de tweedaagse voorbereid en hebben hier overnacht en gegeten. Het logement is ons bijzonder goed meegevallen. Vooral de inzet en de vriendelijkheid van het personeel vielen op. Het logies dat hier aangeboden werd was van voortreffelijke kwaliteit. We gebruikten het avondmaal onder de vorm van buffet. Het was niet heel uitgebreid maar prima verzorgd. Hetzelfde kon gezegd worden van het ontbijt de morgen nadien.
Zondag 17 april
9u15	Vertrek naar Recklinghausen Ikonen-Museum Recklinghausen Kirchplatz 2a D–45657 Recklinghausen Tel.: 00/49/2361/50 1941 Het museum gaat open om 11u. Men kon ons niet vroeger ontvangen. Er zijn 24 Nederlandstalige gidsen beschikbaar. Wie dit wenst kan eerst de mis bijwonen in de Sint-Peterskerk recht tegenover het museum.
13u15	Vertrek naar restaurant Bergedick Bergedick Hotel GmbH Hochlarmarkstraße 66 45661 Recklinghausen Tel.: 00/49/2361 6660 Web: www.bergedick.de De maaltijd is voorzien om 13u30. We genieten van een eenvoudig 3 gangenmenu, op basis van all-inn formule. Filetplatte „Bergedick Trilogie von Putensteak, Schweine- & Rinderfiletmedaillons mit gefüllten gebackenen Tomaten an leichter Pfeffersauce Röstinchen & geschmorte Drillinge Marktfrische Gemüseauswahl Dessert nach Wahl Kaffee oder Tee
15u45	Vertrek naar Zwijnaarde
18u15	Laatste tussenstop in Rotselaar Restaurant ‘De Kloosterhoeve’ Kloosterdreef 4, 3110 Rotselaar Tel.: 00/32/16/443666 http://www.kloosterhoeve.be/ Men is bereid ons hier te ontvangen voor een eenvoudig hapje en drankje We interesse heeft kan op voorhand reeds de volledige menukaart downloaden.
19u30	Verder naar Zwijnaarde
21u	Aankomst op de vertrekparking

We raden iedereen ten zeerste aan om goede wandel- of stapschoenen mee te nemen. Dit zal geen luxe zijn. Op deze manier zal je volop kunnen genieten van jouw bezoek op zaterdag.

De kostprijs voor deze reis bedraagt voor leden van Davidsfonds € 195 voor dubbele kamer en € 215 voor enkele kamer.

Niet leden betalen € 210 (dubbel) en € 230 (enkel)

In deze prijs zijn inbegrepen:

· Busreis

· Toegangen tot musea (Insel Hombroich, Langen Foundation, Ikonen Recklinghausen)

· Overnachting in Mercure Kaarst met inbegrip van avondmaalbuffet en ontbijt

· Middagmaal in Bergedick Recklinghausen (3 gangen, all-inn)

We vragen u om ten laatste eind februari te reserveren voor deze reis. Meld je aan bij Luc De Vos (ldv.zwyn@skynet.be 0479/337684 09/2211589).

Wil het verschuldigde bedrag ten laatste op 15 maart storten op:

BE27 8910 1401 3173 van Davidsfonds Zwijnaarde, Brouwerijstraat 27 bus 10, 9810 Eke

Dit is een uitstap die we jullie echt durven aanbevelen. Dit wordt een culturele uitstap van hoge kwaliteit waar je van zal genieten. Zeg dat wij het gezegd hebben.

Een kijk op Insel Hombroich

door Els Bannenberg

Een verzamelaar uit Dusseldorff koopt een vervallen park in Engelse landschapsstijl om zijn collectie oude en moderne kunst in onder te brengen. De gecultiveerde weilanden in de uiterwaarden van het riviertje de Erft eromheen, laat hij weer terugbrengen in de wilde staat. Bevriende kunstenaars laat hij gebouwen ontwerpen. Andere kunstenaars geeft hij gelegenheid op zijn terrein te werken in ateliers. Na enige jaren wordt Insel Hombroich omgezet in een Stiftung.

Ons eerste bezoek overtrof al onze verwachtingen en liet ons de moeizame reis meteen vergeten. Bij de omgeving van het museum Hombroich, de collectie, de ambiance, het licht, bij alles vielen we van de ene verbazing in de andere.

De deuren stonden inderdaad open, ook als het regende en er was geen bewaker te zien. Het lunchconcert hadden we blijkbaar net gemist want de stoelen stonden nog in de centrale ruimte van de enige grote expositiehal die er toen was, maar de muziek hing nog tussen de prachtige Khmer-beelden. Om de hoek hingen een klein blauw van Yves Klein, schilderijen van Lovis Corinth, Jean Arp, Picabia, en Kurt Schwitters. In de vitrines stond Romeins glaswerk afgewisseld met prehistorische muziekinstrumenten en Chinees paarden en dromedarissen van aardewerk. Negens een naambordje. Al het werk kon je op je bezoek tot je nemen op zijn eigen merites.

In het oude park stond een fin-de-siècle villa waarin tekeningen van Cezanne en etsen van Rembrandt te zien waren.

Daarna ben ik nog veel vaker in Insel Hombroich langs geweest. Iedere keer vallen je nieuwe details op. Zelfs met zes weken tussenpoos ziet alles er anders uit. Er bloeien ander planten, het licht is weer anders, en sommige stukken land zijn gemaaid. Regen of zon maken niets meer uit. Alles blijft mooi en verandert tegelijkertijd. Het mooie is dat je er steeds iets nieuws ontdekt. Daarom wil ik ook niet al teveel weggeven. Kijk en ontdek liever zelf.

Na enige jaren niet te zijn geweest werd ik tijdens mijn bezoek nu verrast door enkele totaal nieuwe gebouwen op een uitbreiding van het terrein. In een zee van menshoge ridderspoor stond een nieuw expositiegebouw van Heerig. En bij binnenkomst raakte het werk van mijn held Alfred Jensen me als een vuistslag tussen de ogen. Eindelijk zag ik zijn werk in het echt en het was nog veel intenser dan ik had kunnen denken. Maar je vindt er ook Calder en Matisse, en verentooien uit het Amazonegebied.

In het gebouwtje Schnecke (slak) hangen werken op papier van Rembrandt, Bram van der Lek, Brancusi en Cezanne. Ook dit gebouwtje is van hergebruikte baksteen. Als je goed kijkt zie je nog allemaal kleursporen van vroegere bewoners.

Sommige ruimtes zijn leeg. Ze prikkelen de zintuigen op een ander manier. Met een verrassend uitzicht, of met een nagalm. Of doen een sterk beroep op meditatieve gevoelens.

De oude villa is niet meer toegankelijk. Er is een concertzaal bijgekomen, en een onderwijsruimte. Op de grens van het oude park en het open landschap werkt een oude kunstenaar, Anatol. Zijn beelden van steen, hout met lood en ijzer liggen om zijn atelier verspreid. Zijn metershoge roestige ijzeren mannen staan hier en daar in slagorde.